Ενα ολοκαίνουργιο εργαλείο ανακάλυψαν οι εργοδότες ώστε να απολύουν αζημίως. Στο πλαίσιο εφαρμογής του νέου Ευρωπαϊκού Γενικού Κανονισμού Προστασίας Δεδομένων (GDPR) -που τέθηκε σε ισχύ από τον Μάιο και έχει πολύ αυστηρές κυρώσεις για μη συμμόρφωση- ζητούν από τους εργαζόμενους να υπογράψουν ιδιωτικά συμφωνητικά με απίθανες προβλέψεις, που, ενώ υποτίθεται ότι προστατεύουν τα προσωπικά δεδομένα των συναλλασσόμενων με την επιχείρηση, στην πραγματικότητα δίνουν καινούργια όπλα στους εργοδότες και κρατούν όμηρους τους εργαζόμενους ακόμα κι αν αλλάξουν εργασία, ακόμα κι αν έχουν φύγει από μια θέση 3 χρόνια.
Το φαινόμενο ακόμα είναι περιορισμένο, αφού τα κρούσματα δεν ξεπερνούν τα 20, οι συνδικαλιστές ωστόσο εκτιμούν ότι πρόκειται να αυξηθεί γεωμετρικά.
Για την ώρα τέτοιου είδους συμφωνητικά διακινούν μεγάλα δικηγορικά γραφεία κι έχουν κληθεί να υπογράψουν εργαζόμενοι στον κλάδο του τουρισμού, του επισιτισμού και του λιανικού και χονδρικού εμπορίου.
Η πρώτη καταγγελία μάς έφτασε μόλις χτες από εργαζόμενη σε μεγάλη τουριστική επιχείρηση (τα στοιχεία και τα έγγραφα στη διάθεση της εφημερίδας).
«Μας ζήτησαν να υπογράψουμε ένα απίθανο χαρτί, το οποίο έλεγε ότι σε περίπτωση διαρροής οποιουδήποτε δεδομένου που αφορά τη δραστηριότητα της επιχείρησης έχουμε την πλήρη ευθύνη και μάλιστα, αν αυτό συμβεί, απολυόμαστε χωρίς αποζημίωση. Επίσης, ότι αν αλλάξουμε δουλειά και κάποιος πελάτης μετακινηθεί στην καινούργια επιχείρηση όπου θα εργαστούμε, το προηγούμενο αφεντικό μπορεί να ζητήσει… αποζημίωση για απώλεια τζίρου ακόμα και μετά από χρόνια».
Οι εργαζόμενοι στην πλειονότητά τους έχουν αρνηθεί να υπογράψουν το ιδιωτικό συμφωνητικό και στους διαδρόμους της επιχείρησης έχουν αρχίσει να κυκλοφορούν τα πρώτα ονόματα όσων ο εργοδότης ετοιμάζει για απόλυση.
«Οι εργοδότες επιχειρούν να μεταβιβάσουν την ευθύνη για την προστασία των δεδομένων στους εργαζόμενους κι αυτό μπορεί να γίνει εργαλείο απόλυσης» μας εξηγεί ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Συνδέσμου στη Ναυτιλία και τον Τουρισμό, Θάνος Βασιλόπουλος.
«Είναι παράνομο και δεν στέκεται σε κανένα δικαστήριο, ωστόσο αν κάποιος απολυθεί, τι να το κάνει αν το δικαστήριο τον δικαιώσει 10 χρόνια μετά; Είναι ένα μέσο πίεσης για να κρατούν υποταγμένους και φοβισμένους τους εργαζόμενους. Πρακτικά, για όσους εργάζονται με μεγάλα πελατολόγια στην ελεύθερη αγορά, σημαίνει ότι τίθενται εντός κλάδου. Η λύση σε όλα αυτά είναι να φτιάξει το υπουργείο μια φόρμα κειμένου για την προστασία των προσωπικών δεδομένων, ώστε και να προστατεύονται όπως πρέπει αλλά και οι εργαζόμενοι να μη διακινδυνεύουν με αυτό το πρόσχημα».
Αλλο ένα χτύπημα
Ακόμα έναν κρίκο στην αλυσίδα της απορρύθμισης των εργασιακών σχέσεων των τελευταίων ετών χαρακτηρίζει τις «δηλώσεις εμπιστευτικότητας» που ζητούν οι εταιρείες από τους εργαζόμενους ως προς την προστασία των προσωπικών δεδομένων ο γενικός γραμματέας της Ομοσπονδίας Ιδιωτικών Υπαλλήλων Ελλάδας, Παναγιώτης Κυριακούλιας.
«Πέρα από την εργασιακή ευελιξία, τους χαμηλούς μισθούς και τις συχνά εξοντωτικές συνθήκες εργασίας, πολλοί εργοδότες επιχειρούν τώρα με αφορμή το GDPR να κάνουν συνυπεύθυνους τους εργαζόμενους ακόμα και σε θέματα για τα οποία δεν φέρουν απολύτως καμία ευθύνη. Προσπαθούν να καταστήσουν τους εργαζόμενους ακόμα περισσότερο ομήρους, ακόμα περισσότερο ‘‘ανήμπορους’’ μπροστά στον ενδεχόμενο κίνδυνο της απόλυσης όχι μόνο χωρίς αποζημίωση, αλλά και ‘‘φοβισμένους’’ ότι θα έχουν πιθανώς να αντιμετωπίσουν ακόμα και οικονομικές ή άλλες αξιώσεις του εργοδότη τους λόγω δήθεν κακής χρήσης των προσωπικών δεδομένων».
Δικαιολογείται νομικά αυτό το φαινόμενο;
«Η διαδικασία υποβολής υπευθύνων δηλώσεων και ιδιωτικών συμφωνητικών εχεμύθειας εγείρει εν προκειμένω σοβαρά ζητήματα νομιμότητας, πολλώ δε μάλλον από τη στιγμή που η συναίνεση του εργαζομένου μπορεί πολύ εύκολα να υφαρπαχθεί στο πλαίσιο της εξάρτησής του από τον εργοδότη» μας εξηγεί ο εργατολόγος Νίκος Ρουκλιώτης.
«Μετατρέπουν επί της ουσίας τον εργαζόμενο σε ‘‘υπεύθυνο επεξεργασίας’’, αφού μετακυλίονται σ’ αυτόν όλες οι σχετικές υποχρεώσεις κατά παράβαση του νόμου, δεδομένου ότι υπεύθυνος επεξεργασίας είναι μόνο ο εργοδότης. Από κανένα σημείο του νέου Ευρωπαϊκού Κανονισμού για τα Προσωπικά Δεδομένα δεν προκύπτει οποιαδήποτε υποχρέωση υποβολής δήλωσης εμπιστευτικότητας για τον εργαζόμενο, ενώ σε κάθε περίπτωση αυτός μπορεί να ελεγχθεί μόνο ως προς το πλαίσιο των συμβατικών του υποχρεώσεων (αν για παράδειγμα επεξεργαστεί προσωπικά δεδομένα συναδέλφων του για οποιονδήποτε λόγο).
Η υποχρέωση πίστης και εχεμύθειας απορρέει ούτως ή άλλως από τη σύμβαση εργασίας ακόμα και αν δεν μνημονεύεται σ’ αυτήν, οπότε εύλογα δημιουργείται δικαιολογημένος προβληματισμός ως προς τη σκοπιμότητα των εν λόγω δηλώσεων εμπιστευτικότητας. Το κύριο πρόβλημα νομιμότητας όμως εστιάζεται εν προκειμένω στο γεγονός ότι στις σχετικές δηλώσεις εμπιστευτικότητας καθώς και στα ιδιωτικά συμφωνητικά εχεμύθειας προβλέπεται ότι η τυχόν παραβίαση των σχετικών υποχρεώσεων εμπιστευτικότητας και εχεμύθειας θα συνεπάγεται δικαίωμα καταγγελίας χωρίς αποζημίωση από τον εργοδότη.
Η πραγματική σκοπιμότητα των εν λόγω συμφωνητικών και δηλώσεων εμπιστευτικότητας είναι η καταστρατήγηση της εργατικής νομοθεσίας. Η μετακύλιση των υποχρεώσεων υπευθύνου επεξεργασίας προσωπικών δεδομένων στον εργαζόμενο ισοδυναμεί στην πραγματικότητα με μετακύλιση της επιχειρηματικής ευθύνης σ’ αυτόν, γεγονός που αντιβαίνει πρώτα και κύρια στον προστατευτικό σκοπό και πυρήνα της εργατικής νομοθεσίας με τον κίνδυνο να προσδοθεί επίφαση νομιμότητας σε παραβιάσεις εργασιακών δικαιωμάτων υπό τον μανδύα πάντα της προστασίας των προσωπικών δεδομένων».
